Πρόσφατα, το περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης (JAMA) - ένα από τα περιοδικά με τους μεγαλύτερους δείκτες απήχησης παγκοσμίως - δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο: «Η επίπτωση της ιδιωτικοποίησης των νοσοκομείων στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την έκβαση των ασθενών»1.
Το θέμα του συγκεκριμένου άρθρου είναι η σχέση της ιδιωτικοποίησης με τις ενδονοσοκομειακές επιπλοκές (π.χ. λοιμώξεις από τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών γραμμών2, λοιμώξεις χειρουργικών τραυμάτων, θρομβώσεις κ.λπ.) και με τη θνητότητα των ασθενών. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, «στο τοπίο της διευρυμένης ιδιωτικοποίησης των νοσοκομείων, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, αν λάβουμε υπόψη ότι τα κίνητρα του ιδιωτικού κεφαλαίου είναι να δημιουργηθεί κέρδος γρήγορα, ώστε να αποσβέσει τη ζημία από την αρχική επένδυση (financial returns of investment)».
Τα στοιχεία της εν λόγω έρευνας αντλήθηκαν από 51 ιδιωτικά και 259 «μη ιδιωτικά» νοσοκομεία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και αποτελούν την πρώτη ευρείας κλίμακας τέτοιου είδους καταγραφή3. Να σημειωθεί εξαρχής ότι μέσα στο κατακερματισμένο και πανάκριβο σύστημα Υγείας των ΗΠΑ, τα λεγόμενα «μη ιδιωτικά» νοσοκομεία, που αναφέρονται και στη συγκεκριμένη μελέτη, ανήκουν σε ασφαλιστικές εταιρείες, οργανισμούς, ΜΚΟ κ.λπ., λειτουργώντας πλήρως εμπορευματικά (με πληρωμές ασθενών κ.λπ.), ενώ τα ιδιωτικά είναι αγορασμένα απευθείας από επιχειρηματίες - μετόχους επενδυτές.
Επί της ουσίας στο συγκεκριμένο άρθρο συγκρίνονται τα αποτελέσματα της ιδιωτικοποίησης με αυτά της ...ιδιωτικοποιημένης ιδιωτικοποίησης, δηλαδή αποτυπώνονται οι εγκληματικές συνέπειες από κάθε επόμενο βήμα ενίσχυσης της λογικής κόστους - οφέλους στην Υγεία. Ανεξάρτητα από τις προθέσεις των συγγραφέων της συγκεκριμένης μελέτης, που μπορεί να απηχεί και τους ανταγωνισμούς μεταξύ διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου ή ποιος θα εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο από την πίτα της αγοράς Υγείας, μπορούν να αντληθούν πολύτιμα στοιχεία για το τι σημαίνει Υγεία - εμπόρευμα.
Το τελικό δείγμα αποτελούνταν από 662.095 νοσηλείες σε 51 ιδιωτικά νοσοκομεία και 4.160.720 νοσηλείες στα αντίστοιχα 259 νοσοκομεία ελέγχου και αφορούσε τη χρονική περίοδο από το 2009 έως το 2019. Η πλειοψηφία των νοσοκομείων της μελέτης ήταν νοσοκομεία (88%) με 150 - 350 κρεβάτια. Ανεπιθύμητα συμβάματα εμφανίστηκαν σε 10.091 νοσηλείες.
Στις ΗΠΑ
- Παρατηρήθηκε 25% αύξηση των ενδονοσοκομειακών ανεπιθύμητων συμβαμάτων, η οποία κυρίως αποδίδεται σε 38% αύξηση των λοιμώξεων σχετιζόμενων με κεντρικές φλεβικές γραμμές, παρά το γεγονός ότι λιγότερες (κατά 16%) κεντρικές γραμμές τοποθετούνταν σε αυτά.
- Διπλασιάστηκαν οι λοιμώξεις των χειρουργικών τραυμάτων στα νοσοκομεία που έγιναν ιδιωτικά, την ίδια ώρα που αυτές μειώθηκαν στα νοσοκομεία ελέγχου. Μάλιστα, η αύξηση των σχετιζόμενων με τα χειρουργεία λοιμώξεων έγινε ενώ πραγματοποιήθηκαν λιγότερα χειρουργεία (κατά 8%) στα ιδιωτικά νοσοκομεία.
- Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και άλλες επιπλοκές αυξήθηκαν στα ιδιωτικά νοσοκομεία και σε σχέση με τα επίπεδα που παρατηρούνταν προ της ιδιωτικοποίησής τους.
- Υπήρξε μία σχετικά μικρή μείωση της θνητότητας αλλά αυτό εξηγείται από το ότι σε αυτά εισήχθησαν νεότεροι και χαμηλότερου κινδύνου ασθενείς αφού οι βαρύτερα πάσχοντες διακομίζονταν σε άλλα νοσοκομεία και αρκετοί έλαβαν εξιτήριο με μειωμένες μέρες νοσηλείας (οι συγκρίσεις αναπόφευκτες αφού κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, και ενώ το δημόσιο σύστημα Υγείας βούλιαζε, οι ιδιωτικές κλινικές δέχονταν ασθενείς που σχεδόν είχαν αναρρώσει).
Ανάμεσα σε άλλα οι συγγραφείς καταλήγουν: «Υπό το πρίσμα της μείωσης του προσωπικού στα ιδιωτικά νοσοκομεία, στα πλαίσια της στρατηγικής μείωσης των δαπανών, μπορεί να εξηγηθεί η παρατηρούμενη αύξηση των ανεπιθύμητων συμβαμάτων. Ο παράγοντας αυτός φαίνεται να παίζει εξέχοντα ρόλο».
Μήπως μας θυμίζει κάτι;
Η στρατηγική όλων των μέχρι τώρα αστικών κυβερνήσεων και στη χώρα μας έχει ως άξονα, από τη μία, τη διαρκή υποβάθμιση και εμπορευματοποίηση του δημόσιου συστήματος Υγείας και, από την άλλη, την ενίσχυση της ιδιωτικής Υγείας.
Ορισμένα πρόσφατα στοιχεία της ελληνικής πραγματικότητας:
- Η τάση επέκτασης των ιδιωτικών κλινικών στην Ελλάδα είναι εμφανής τα τελευταία χρόνια. Το μέγεθος της εγχώριας αγοράς των ιδιωτικών γενικών, μαιευτικών, ψυχιατρικών κλινικών, κέντρων αποκατάστασης και διαγνωστικών κέντρων ξεπέρασε τα 1,9 δισ. ευρώ τον χρόνο και έχει μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής +3,8% για τα χρόνια 2014 - 2022. Η συγκέντρωση και η συγκεντροποίηση στον κλάδο είναι εμφανείς αν αναλογιστεί κανείς πως οι 6 μεγαλύτερες ιδιωτικές κλινικές κατέχουν το 61% της κατηγορίας τους, τα 6 μεγαλύτερα κέντρα αποκατάστασης το 57% της κατηγορίας τους ενώ οι 4 μεγαλύτερες μαιευτικές κλινικές το 90% της κατηγορίας τους4. Μόλις πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε από τον ελβετικών συμφερόντων Όμιλο Sanoptis, τον μεγαλύτερο πάροχο οφθαλμολογικών υπηρεσιών στην Ευρώπη, η επένδυση σε Ιδιωτικές Μονάδες Ημερήσιας Νοσηλείας (ΜΗΝ) στην ελληνική αγορά. Στην ανακοίνωσή του αναφέρει: «Το ιδιαίτερα θετικό οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον που παρουσιάζει η Ελλάδα, όπως η βελτίωση των περισσότερων οικονομικών δεικτών, η αναβαθμισμένη πιστοληπτική ικανότητα και ο ταχύτερος ρυθμός ανάπτυξης σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, την καθιστούν έναν ελκυστικό επενδυτικό προορισμό».
- Η χρηματοδότηση της Υγείας μειώθηκε κατά 25% την τελευταία δεκαετία. Οι δαπάνες Υγείας των νοικοκυριών ανέρχονται στο 8,1% των συνολικών δαπανών τους, ενώ το ποσοστό της φαρμακευτικής περίθαλψης στις δαπάνες Υγείας αυξήθηκε σε 30,1%5. Οι ιδιωτικές πληρωμές για την Υγεία το 2021 ανήλθαν στο ποσό των 5,5 δισ. ευρώ6. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του κρατικού προϋπολογισμού για την Υγεία το 2023, η εγκληματική υποστελέχωση θα συνεχιστεί αφού η κυβέρνηση της ΝΔ προέβλεψε ότι θα αναπληρωθεί μόνο το 47,2% του μόνιμου προσωπικού που θα αποχωρήσει. Ακόμα και με το πιο αισιόδοξο σενάριο προσλήψεων, με βάση τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης, το ισοζύγιο θα είναι +408 υγειονομικοί (συμβασιούχοι, μόνιμοι κ.λπ.) οι οποίοι ούτε για «ζήτω» δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις υπάρχουσες ανάγκες, αν αναλογιστεί κανείς ότι για να λειτουργήσουν τα κλειστά χειρουργικά τραπέζια στην Αττική μόνο για την πρωινή βάρδια απαιτούνται επιπλέον 150 νοσηλευτές και για να λειτουργήσουν οι υπάρχουσες κλίνες ΜΕΘ με όρους ασφάλειας απαιτούνται επιπλέον 600 νοσηλευτές και 140 γιατροί.
- Σε αυτό το έδαφος προχωρά η εμπορευματοποίηση υπηρεσιών του δημόσιου συστήματος Υγείας με πολλούς τρόπους: Ανάθεση σε ιδιώτες - εργολάβους κρίσιμων δομών (καθαριότητα, τεχνικές υπηρεσίες, προμήθειες κ.λπ.), επί δεκαετίες λειτουργία των απογευματινών - επί πληρωμή - ιατρείων και νομοθέτηση των - επί πληρωμή - απογευματινών χειρουργείων, επέκταση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), ίδρυση και καταστατικό του ΟΔΙΠΥ, συμβεβλημένες συμβάσεις με ιδιωτικούς ομίλους για σειρά διαγνωστικών πράξεων (π.χ. απεικονιστικές εξετάσεις) και άλλων υπηρεσιών (π.χ. διακομιδών), η δυνατότητα που δίνεται στα νοσοκομεία να αναθέτουν στις τράπεζες να πληρώνουν προμηθευτές, οι δωρεές ιδρυμάτων «ευεργετών».
- Σε αυτήν την πορεία εμπορευματοποίησης ξεχωρίζει η προσπάθεια για γενικευμένη εφαρμογή των DRGs (Diagnosis Related Groups ή συστήματα διαγνωστικών ομοιογενών ομάδων) τα οποία είναι συστήματα κατάταξης ασθενών σε κατηγορίες βάσει της διάγνωσης - αιτίας εισαγωγής, των ιατρικών πράξεων που έλαβαν χώρα κατά τη νοσηλεία, τυχόν υποκείμενων χρόνιων νοσημάτων κ.ά. Για κάθε κατηγορία εκτιμάται η μέση διάρκεια νοσηλείας και υπολογίζεται το «κόστος», με το οποίο τα ασφαλιστικά ταμεία - δημόσια και ιδιωτικά - και οι ιδιωτικές πληρωμές θα αποζημιώνουν εξολοκλήρου τις υπηρεσίες των νοσοκομείων, εξασφαλίζοντας ενιαίους κανόνες κοστολόγησης μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών μονάδων Υγείας. Διακηρυγμένος στόχος της σημερινής κυβέρνησης είναι η χρηματοδότηση, που τώρα είναι στο 60% από το υπουργείο, να περάσει κατά 80% στον ΕΟΠΥΥ. Τα DRG θα αποτελέσουν το εργαλείο γι' αυτήν τη χρηματοδότηση7.
Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν πολλά στη διεθνή και εγχώρια βιβλιογραφία, τα οποία αποδεικνύουν ότι η ιδιωτικοποίηση και η εμπορευματοποίηση που διαιωνίζουν και πολλαπλασιάζουν τα προβλήματα Υγείας, υπάρχουν και σε άλλους τομείς, όπως στον κρίσιμο τομέα της Ψυχικής Υγείας. Αυτή η συζήτηση είναι πολύ επίκαιρη σήμερα που η κυβέρνηση της ΝΔ ετοιμάζει νομοσχέδιο για την πλήρη διάλυση των δημόσιων δομών Ψυχικής Υγείας και Απεξάρτησης και την παράδοσή τους σε ιδιώτες και ΜΚΟ.
Με το ΚΚΕ στον αγώνα για Υγεία - κοινωνικό αγαθό
Η πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ - αλλά και των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων - στην Υγεία συνοψίζεται στα λόγια της: «Δύο προτεραιότητες που πρέπει να τρέχουν παράλληλα: Η Υγεία ως κοινωνικό αγαθό, προσβάσιμο από όλους και από την άλλη πλευρά η Υγεία ως επιχειρηματικότητα».
Από τα στοιχεία της μελέτης που αναφέρεται παραπάνω, από την πείρα της πανδημίας και την πορεία ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης του συστήματος Υγείας της χώρας μας και άλλων χωρών προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι αυτές οι δύο έννοιες («αγαθό» και επιχειρηματικότητα) δεν μπορούν να συνυπάρχουν. Είτε η Υγεία θα είναι εμπόρευμα που θα πουλιέται και θα αγοράζεται, είτε θα είναι αγαθό που θα προσφέρεται σε όλους ισότιμα, δωρεάν από το κράτος. Κάθε βήμα εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης θα φέρνει νέα δεινά, θα ενισχύει τον θάνατο και την ασθένεια.
Το ΚΚΕ καλεί σε αγώνα ώστε οι εργαζόμενοι να αντιστοιχήσουν τις διεκδικήσεις τους με τις σύγχρονες ανάγκες τους. Να δυναμώσει η λαϊκή συσπείρωση και πάλη που θα διαμορφώνει τους κοινωνικούς και πολιτικούς όρους για έναν άλλον δρόμο ανάπτυξης της παραγωγής και της οικονομίας, με εργατική - λαϊκή εξουσία, που στο επίκεντρο θα είναι η καθολική και απολύτως δωρεάν ικανοποίηση των διευρυμένων λαϊκών αναγκών στην πρόληψη, θεραπεία και αποκατάσταση της υγείας. Γι' αυτό απαιτείται ενιαίο, σύγχρονο, αποκλειστικά κρατικό και δωρεάν σύστημα Υγείας, πανελλαδικά αναπτυγμένο με κεντρικό σχεδιασμό, πλήρως και επαρκώς χρηματοδοτούμενο από τον κρατικό προϋπολογισμό, με κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας. Απαιτείται ανάπτυξη κρατικού φορέα έρευνας, παραγωγής, εισαγωγής και δωρεάν διάθεσης φαρμάκων και εμβολίων από τις κρατικές μονάδες Υγείας, τα νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας, το δίκτυο των κρατικών φαρμακείων και κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δράσης στον χώρο του Φαρμάκου. Με την όσο είναι δυνατόν αυτοτέλεια στην παραγωγή όλων όσα απαιτούνται, σε ιατρικά μηχανήματα, φάρμακα, εμβόλια, υγειονομικό υλικό κ.λπ., αξιοποιώντας τη δυνατότητα όλων των αναγκαίων για την εξασφάλισή τους. Μόνο με αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί η Υγεία να αποτελέσει ένα κατοχυρωμένο και διασφαλισμένο από το λαϊκό κράτος καθολικό και δωρεάν λαϊκό δικαίωμα.
** Γιώργος Σιδέρης, Μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ - Αγγελική Παπαγεωργίου, Γιατρός, διδάκτωρ του Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών
Αναδημοσίευση από τον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 13 - 14 Γενάρη 2024
Παραπομπές:
1. Kannan S, Bruch JD, Song Z. Changes in Hospital Adverse Events and Patient Outcomes Associated With Private Equity Acquisition. JAMA. 2023 Dec 26;330(24):2365-2375. doi: 10.1001/jama.2023.23147.
2. Κεντρική φλεβική γραμμή ή κεντρικός φλεβικός καθετήρας είναι ένας ειδικός εύκαμπτος καθετήρας που εισάγεται σε μία μεγάλη φλέβα και αποτελεί οδό για λήψη αίματος, ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων και άλλων υπηρεσιών. Είναι μία μορφή φλεβικής πρόσβασης που μπορεί να μείνει για βδομάδες ή μήνες στον ασθενή
3. Σύμφωνα με στοιχεία του Health and Human Services, 30 εκατ. Αμερικανοί δεν είχαν υγειονομική κάλυψη κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020 ενώ σύμφωνα με έρευνα του Ιδρύματος για την προώθηση της υγειονομικής περίθαλψης Commonwealth Fund, μεταξύ των έντεκα πλουσιότερων κρατών - μελών του ΟΟΣΑ, διαθέτουν το χειρότερο σύστημα Υγείας.
4. Με θετικό πρόσημο η ιδιωτική Υγεία την 4ετία 2019 - 2023: «Ναυτεμπορική» 28-12-2023
5. Έρευνα του ΙΟΒΕ: Next Deal Health, 18-12-2023
6. ΕΛΣΤΑΤ: Ελλάς σε αριθμούς, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2023
7. 1ο Συνέδριο του Κέντρου Τεκμηρίωσης Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (ΚΕΤΕΚΝΥ) με θέμα: «DRG: Σχεδιάζοντας το μέλλον των ελληνικών νοσοκομείων».
